تحلیل بازتاب های کالبدی طرح های واگذاری اراضی شهری (نمونه موردی شهر آران و بیدگل) WORD

یکی از مهمترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعه فضایی- کالبدی شهر و شهرنشینی است. ساختار شهر، نمایانگر هماهنگی فضای کالبدی شهر با شرایط و عوامل مزبور و نیز گویای چگونگی جریان فعالیت های اصلی شهر می باشد.عوامل مختلفی باعث تغییرساخت کالبدی شهرها شده و بازتاب های مثبت و منفی به همراه می آورند. تأثیر این عوامل در ساخت شهرها، در مواردی باعث بروز نابرابری و برهم خوردن تعادل و توازن توسعه شهر شده و رشد شهر را به یک سمت سوق داده است.از یک سو، دگرگونی های اقتصادی- اجتماعی و سیاسی در سده اخیر، باعث تحول شکل کالبدی و توسعه فضایی شهرها شدهاست. عامل دیگر، تصمیمات و سیاست های دولت در بخش مدیریت زمین شهری می باشد. دولت در برهه ای از زمان، با دخالت در بحث زمین و مسکن، از جمله با آماده سازی اراضی و واگذاری آن ها به افراد، باعث تحولات گسترده ای در حیات شهرها شد. توسعه فضایی-کالبدی شهر آران وبیدگل از ابتدای پیدایش هسته اولیه شهر تا دوره حکومت پهلوی آرام، موزون و متعادل بوده، اما از دهه 1350 به بعد، رشد فضایی – کالبدی شهر شتابان و ناموزون شده و در نتیجه آثار و پیامدهای نامطلوب کالبدی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال آورده است. در این راستا این سوال مطرح بوده که طرح های واگذاری اراضی شهری در تکوین نظام درونی شهر، تحول آن و توسعه شتابان و نابسامانی های ایجاد شده در فرآیند طبیعی توسعه فضایی شهری چه نقش و عملکردی داشته اند؟ برای این منظور سعی شده تا با بررسی طرح های واگذاری اراضی در شهر آران و بیدگل و تهیه نقشه های مختلف بازتاب های کالبدی این طرح ها تبیین شود. مطالعه حاضر یک تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می باشد، و با استفاده از تحلیل آمار و اطلاعات موجود در این زمینه و عکس و نقشه های هوایی شهر آران و بیدگل به این نتیجه رسیده است که در چند دهه اخیر بین رشد جمعیت و مساحت شهر اختلاف بسیار قابل توجهی رخ داده، نیز طرح های واگذاری اراضی شهری، مهم ترین عامل در تکوین و شکل گیری نقشه رشد فیزیکی شهر آران و بیدگل بوده و نقشه های مراحل توسعه و گسترش شهری به همراه مالکیت اراضی دولتی و واگذاری ها، حاکی از آن است که این امر موجب تحول در ساختار کالبدی و تغییر الگوی توسعه این شهر شده است.

کلیدواژه ها: دولت،طرح های واگذاری اراضی، مالکیت زمین، توسعه شهری، ساخت کالبدی شهر.

 فهرست مطالب

فصل اول:مقدمه

1-1 کلیات2

1-2 طرح مسئله5

1-3 ضرورت تحقیق8

1-4 اهداف تحقیق15

1-5 سوالات تحقیق15

1-6 پیشینه تحقیق16

1-7 فرضیه تحقیق25

1-8 روش تحقیق25

1-9 مراحل تحقیق26

1-10 روش و ابزار گردآوری اطلاعات27

1-11 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات27

فصل دوم:چارچوب مفهومی و مبانی نظری تحقیق

مقدمه29

2-1 تعاریف عملیاتی29

2-1-1 ساخت شهر29

2-1-2 بافت شهر30

عنوان صفحه

2-1-3 بافت کالبدی30

2-1-4 ساختار فضایی (شهر)31

2-1-5 کالبدهای شهری31

2-1-6 برنامه ریزی شهری31

2-1-7 کاربری زمین شهری32

2-1-8 بهسازی32

2-1-9 نوسازی32

2-2 نظریه های مختلف برنامه ریزی رایج در ارتباط با ساختار فضائی32

2-2-1 نظریه مناطق متحدالمرکز33

2-2-2 نظریه قطاعی33

2-2-3 ساخت چند هسته ای34

2-3 عوامل اثرگذار بر کالبد شهرها از دیدگاه ایان بنتلی34

2-4 توسعه ساختار کالبدی - فضایی شهرها39

2-5 انواع توسعه کالبدی شهر42

2-5-1 توسعهکالبدیبرنامهریزیشده (اصولی)42

2-5-2 توسعهکالبدیغیربرنامهریزیشده (غیراصولی)42

2-5-3 توسعهتکمیلی،توسعهکالبدیبهمفهومتکاملشهروپرشدن
اراضیبایرشهری42

2-5-4 توسعهکالبدیغیرقانونی (حاشیهنشینی)42

2-6 بازتاب های کالبدی طرح های واگذاری اراضی شهری43

2-7 اشکال مالکیت و فرایند عرضه زمین45

2-7-1 مفاهیم مالکیت زمین شهری45

2-7-2 اثر الگوهای مالکیت زمین بر توسعه و ساختار شهر46

2-8 دخالت دولت49

عنوان صفحه

2-9 روشهای مداخله دولت ها در بازار زمین شهری49

2-10 چارچوب مفهومی تحقیق50

2-11 نتیجه گیری51

فصل سوم:معرفی محدوده مطالعاتی

مقدمه54

3- 1 اصفهان55

3-2 آران و بیدگل56

3-2-1 جغرافیای طبیعی57

3-2-1-1 زمین شناسی منطقه57

3-2-1-2 توپوگرافی58

3-2-2 ویژگیهای جمعیتی و اجتماعی شهرستان آران و بیدگل58

3-2-3 وضعیت اقتصادی59

3-2-4 جغرافیای شهری آران و بیدگل60

3-2-5 فضای کارکردی شهر آران و بیدگل در وضع موجود62

3-2-6 دوره بندی تحولات ساخت کالبدی شهری64

3-2-6-1 سال 1300- 1340 شمسی64

3-2-6-1-1 توسعه فیزیکی شهر64

3-2-6-1-2 ساختار کالبدی- فضایی شهر65

3-2-6-2 سالهای 1340-135766

3-2-6-2-1 توسعه فیزیکی شهر66

3-2-6-2-2 ساخت کالبدی – فضایی شهر67

3-2-6-3 از سال 1357 به بعد68

 3-2-6-3-1 توسعه فیزیکی شهر68

3-2-6-3-2 ساختار کالبدی- فضایی شهر - دوران گسترش بنیاد های
جدید شهری69

3-3-1 طرح های شهری مصوب شهر آران و بیدگل71

3-3-1-1 بررسی پیشنهادات طرح جامع سال 135971

3-3-1-1-1 بهبود وضع مسکن و محیط زیست72

3-3-1-1-2 علل توسعه72

3-3-1-1-3 هدف های توسعه72

3-3-1-1-4 گزینه های توسعه73

3-3-1-1-5 راه حل نهایی توسعه73

3-3-1-1-6 توصیه های مربوط به تغییر محدوده74

3-3-1-2 بررسی مهمترین پیشنهادات طرح جامع سال 138074

3-3-1-3 بررسی پیشنهادات طرح جامع سال 1391، در دست مطالعه
از سال 138577

3-3-1-3-1 معیارها و ضوابطی که باید در طرح ریزی کالبدی شهر مورد
توجه قرار گیرد77

3-3-1-3-1-1 تحدید گسترش شهر از پیرامون77

3-3-1-3-1-2 فشردگی و توسعه از درون77

3-3-1-3-1-3 توسعه، باززنده سازی و نوسازی مراکز و بافت های
قدیمی و تاریخی78

3-3-1-3-2 وضع موجود در سال 1393 بر اساس آخرین
مستندات سال 139080

3-3-2 واگذاری اراضی در آران و بیدگل82

3-3-3 چالش های موجود در زمین های واگذار شده:83

عنوان صفحه

3-3-4 خاصیت واگذاری های دولتی83

3-3-5 مالکیت زمین در آران و بیدگل و عرضه زمین شهری84

3-3-5-1 زمین های دولتی و توسعه زمین شهری آران و بیدگل:84

3-3-5-1-1 عرضه زمین دولتی و نیاز به زمین در شهر آران و بیدگل:88

3-3-5-1-2 فرآیند عرضه زمین های تحت تملک دولت89

3-3-6 سایت های واگذاری زمین در شهر آران و بیدگل:91

3-3-6-1 قطعات قاسم آباد ( محله قاسم آباد)92

3-3-6-2 قطعات مسعودآباد93

3-3-6-4 فاز295

3-3-6-5 فاز 396

3-3-6-6 فاز497

3-3-6-7 فاز 5100

3-3-6-8 مسکن مهر101

3-3-6-9 قطعات احمدآباد102

3-3-6-10 قطعات صالح آباد و صالح دشت103

3-3-6-11قطعات بابایعقوب106

3-3-6-12 قطعات هفت امام زاده(سلمقان)108

3-3-6-13 قطعات رسالت109

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

مقدمه113

4-1 گسترش محدوده شهر- پیشنهادات طرح جامع و وضع موجود113

4-2 تغییر جهات توسعه شهر - محورهای توسعه پیشنهادی طرح
جامع و وضع موجود116

عنوان صفحه

4-3 شبکه معابر- ازپیشنهاد طرح جامع سال 1359 تا پیشنهادات طرح
جامع 1391119

4-4 کاربری اراضی- بررسی طرح های جامع 1359-1380 و 1391
(وضع موجود و پیشنهادی)121

4-5 ارزش اراضی- پیشنهادات طرح جامع 1359 و 1380 و وضع موجود آن123

4-6 پیدایش بافت شطرنجی127

4-7 ایجاد تمایز بصری و کالبدی بین بافت قدیم و بافت جدید129

4-8 الگوگیری بافت کالبدی قدیم از بافت شطرنجی جدید133

4-9 همسان بودن ساختار تعداد طبقات ساختمانی در کل شهر135

4-10 تفکیک خودسرانه زمین138

 فصل پنجم:نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

5-1 آزمون فرضیات141

5-1-1 به نظر می رسد دولت با تصمیم گیری های خود در حوزه زمین، نقش
مهمی در گسترش شهر آران و بیدگل داشته است141

5-1-2 به نظر می رسد واگذاری های انجام گرفته در شهر آران و بیدگل
بازتاب های نامطلوب کالبدی از جمله تغییر در جهت گسترش شهری
(غیر منطبق با جهت مصوب توسعه شهر) را بهمراه داشته است:143

5-1-3 به نظر می رسد واگذاری های انجام گرفته در شهر آران و بیدگل در اراضی با مالکیت منابع ملی به منظور کاهش هزینه های ناشی از تملک بوده است:144

5-2 جمع بندی، نتیجه گیری145

5-3 پیشنهادات146

 عنوان صفحه

 منابع

منابع فارسی148

منابع انگلیسی156

 چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی

 فهرست جدول­ها

 عنوان صفحه

جدول1-1: پیشینه تحقیقات انجام شده23

جدول 3-1: جمعیت و مشخصات آن در شهرستان آران و بیدگل (1385-1285)59

جدول3-2: جمعیت 6 ساله و بیشتر آران و بیدگل بر حسب جنس و سواد87

جدول3-3: میزان و نحوه واگذاری زمین شهری توسط سازمان مسکن و شهرسازی
آران وبیدگل بین سال های 1364 تا 139088

جدول 3-4: تغییرات سطح جمعیت، نیاز به زمین مسکونی، میزان زمین عرضه شده
در بخش دولتی و خصوصی در شهر آران و بیدگل 1365-139089

جدول 3-5: مجموع واگذاری های شهر آران و بیدگل بعد از انقلاب. مأخذ111

جدول 4-1:کاربری اراضی- طرح جامع 1359- وضع موجود و پیشنهادات
افق طرح121

جدول 4-2:کاربری اراضی- طرح جامع 1380- وضع موجود و پیشنهادات
افق طرح121

جدول 4-3:کاربری اراضی- طرح جامع 1391- وضع موجود و پیشنهادات
افق طرح122

جدول 5-1: میزان اراضی واگذارشده به گونه های مختلف142

 فهرست تصویرها

 عنوان صفحه

تصویر 3-1: تصاویر بالا، قطعات واگذار شده در قاسم آباد می باشند.92

تصویر 3-2: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده94

تصویر 3-3: خانه های موجود در فاز 296

تصویر 3-4: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده97

تصویر3-5: میدان ولی عصر(عج) و خیابان سردار شهید جواد قاسم پور98

تصویر 3-6: تصویر بالا، جانب راست خیابان سردار شهید قاسم پور را نشان می دهد
که بنیاد مسکن واحد های ارزان قیمت را برای افراد بی بضاعت
و زوج های جوان ساخت.99

تصویر 3-7: تصاویر بالا، جانب چپ خیابان شهید قاسم پور را نشان می دهد که
مردم با واگذاری های اراضی شروع به ساخت و ساز کرده اند و در ادامه
این واگذاری ها فاز 4 زیر ساخت و ساز رفت.99

تصویر 3-8: مجموعه های خدماتی که در فاز 4، از جمله حوزه علمیه خواهران،
استادیوم در حال ساخت و پمپ گاز و...تعبیه شده است.99

تصویر 3-9: تصاویر بالا مربوط به فاز 5 مسعودآباد می باشد که زمین ها آماده سازی شده
و خیابان بندی شده اند و در حال واگذاری و ساخت و ساز هستند.100

تصویر 3-10: تصاویر بالا قطعات مسکن مهر واقع در مسعودآباد آران و بیدگل را نشان
می دهد101

تصویر 3-11: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده106

تصویر 3-12: قطعات بابا یعقوب که به صورت منظم شکل بندی شده و از اطراف به
زمین های کشاورزی محدود می شوند. 107

تصویر 3-13: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده108

تصویر 3-14: قطعات واگذار شده در شهرک رسالت، و بعضی خدمات عمومی که
برای ساکنان تعبیه شده است110

تصویر 4-1: اطلاعات میدانی نگارنده128

تصویر 4-2: درتصاویر بالا خیابان شهید باباکمال نشان داده شده است. سمت راست این
خیابان را بافت ارگانیک محله عباس آباد و سمت چپ این خیابان را بافت شطرنجی شهرک احمدآباد، تشکیل می دهد.132

تصویر 4-3: تصویر سمت راست، یکی ازکوچه های ورودی به محله عباس آباد با بافت
ارگانیک وتصویر سمت چپ، زمین های واگذارشده و ساخته شده
در شهرک احمدآباد با بافت کاملاً منظم را نشان می دهد.132

تصویر 4-4: تصاویر بالا، موقعیت قطعات احمدآباد و نفوذ خاصیت نظم بخشی ساخت
و سازها به اطراف می باشد. نیز تصاویر قطعاتی را نشان می دهند که
با الگوگیری از زمین های واگذار شده در احمد آباد با اختیار خود مردم
و به صورت توافقی با راهنمایی شهرداری و هیأت امنا به صورت منظم
ساخته شده اند134

تصویر 4-5: تصویر سمت راست تفکیک یک قطعه به دو قطعه زمین کوچک تر در فاز 2،
و تصویر سمت چپ تفکیک زمین را در فاز 3 نشان می دهد.138

 فهرست نمودارها

 عنوان صفحه

 نمودار 2-1: چارچوب مفهومی تحقیق.50

نمودار3-1: راه حل نهایی توسعه در طرح جامع 135974

نمودار3-2: میزان زمین واگذاری و زمین مورد نیاز در شهر آران و بیدگل طی
سال های 1365-1390.90

  فهرست نقشه­ها

 عنوان صفحه

نقشه 3-1: موقعیت جغرافیایی استان اصفهان55

نقشه 3-2: موقعیت جغرافیایی آران و بیدگل در استان اصفهان56

نقشه 3-3: مراحل گسترش و شکل گیری شهر آران و بیدگل70

نقشه 3-4: محورهای توسعه پیشنهادی طرح جامع سال 1380 76

نقشه 3- 5: نقشه محدوده های مصوب شهر در 3 دوره طرح های شهری81

نقشه 3-6: نقشه عمده تصرفات زمین های ملی توسط دولت86

نقشه 4-1: مقایسه وضعیت شهر آران و بیدگل، قبل و بعد از اجرای طرح های
واگذاری اراضی شهری115

نقشه 4-2: نقشه محورهای گسترش شهر آران و بیدگل بعد از انقلاب، بر خلاف
جهات پیشنهادی طرح های مصوب.............. 118

نقشه 4-3: ارزیابی طرح جامع سال 1391 از معابر شهر- جدول ارزیابی گزینه هایپیشنهادی و الگوی برگزیده در بالا، نقشه سطح سرویس معابر اصلی شهر پایین سمت چپ و نقشه معابر دچار عدم تناسب ساختار و عملکردسمت راست120

نقشه4-4: نقشه قیمت اراضی شهر مطابق طرح جامع مصوب 1359124

نقشه 4-5: نقشه وضعیت فعلی ارزش اراضی شهر...... 126

نقشه 4-6: مقایسه بافت کالبدی محله عباس آباد به عنوان یک محله ارگانیک
و قطعات احمدآباد به عنوان قطعات شطرنجی131

نقشه 4-7: نقشه تعداد طبقات ساختمان ها در شهر آران و بیدگل137

عنوان صفحه

نقشه 5-1: موقعیت شهر آران و بیدگل قبل و بعد از واگذاری اراضی شهری143

نقشه 5-2: جهات توسعه شهر- پیشنهادات طرح و وضع فعلی143

نقشه 5-3: نقشه عمده تصرفات زمین های ملی توسط دولت144

  فصل اول

  مقدمه

 1-1 کلیات

 برنامه ریزی شهری، یک رویکرد بین رشته ای است که در آن عوامل سیاسی و اجتماعی با عوامل اقتصادی در تعاملند. برنامه‌ریزی و طراحی شکل شهرها و الگوی گسترش فیزیکی آنها بخشی از ادبیات شهرسازی است. برنامه ریزان شهری در جستجوی شناخت و مطالعه ابعاد شهر مخصوصاً از جنبه کالبدی – فضایی و رشد و گسترش شهر هستند تا شهری که در حال شکل گیری است محل مناسبی برای سکونت و آرامش انسان ها باشد. از جمله این جنبه ها که مطالعه آن الزامی است، اشکال کالبدی و الگوهای رفتاری بین آنهاست که بخشی از عناصر تشکیل دهنده ساخت شهر هستند که رابطه متقابل با یکدیگر دارند و با ایجاد اصلاحات در شکل‌های کالبدی می توان روش استفاده شهروندان از محیط شهر را بهبود بخشید. برنامه ریزی شهری با مسائلی سر و کار دارد که به کمک آنها می توان شهر پیرامون خود را بهتر شناخت. در برنامه ریزی شهری، شناخت شهر، هم در بر گیرنده ظاهر (کالبد) و هم الگوهای رفتاری است که بر کالبد تاثیر می گذارند.

شهرها،هموارهتحتتأثیرنیروهاو عواملگوناگونیشکلگرفتهوگسترشمییابند. شهردراساس پدیدهایاجتماعی - اقتصادیاست،انسانهابرایکاروزندگیو ارتباطات،درپهنه ایمحدودوکمابیش متراکمگردهممیآیندوکمکمشهرراپدیدمیآورند. شهرهاباتحولاتاجتماعی،جابه جاییهای جمعیتی، تغییراتاقتصادیو نوآوری هایفنشناختی،دگرگونمیشوند. باافزایشجمعیت،نیزفعالیتوسرمایه گذاری به شدتتوسعهمییابدو نظاموسازمانکالبدیشهرهادستخوشتغییرات اساسیمیشود(سعیدنیا، 1378: 19).

بنابراینشهرهاهمانندموجوداتزنده،هموارهازلحاظکالبدبزرگتروازلحاظساختپیچیدهترمیشوند. بهدنبالاینرشدفیزیکی،شرایطاقتصادی،اجتماعیوفرهنگیآنهانیزبهتدریجدگرگون می شود. بررسی تاریخیشیوهیگسترشکالبدیشهر،عواملمؤثردرتغییرساختارشهرراآشکارمیسازد. چراشهردراین مکانایجادشدهاست؟چگونهرشدکردهوعللپیشرفتآنچهبودهاست؟

ساخت کالبدی شهر یکی از مباحث مهم در شهرشناسی است که در جای خود می تواند شرایط درونی شهر را نشانگر باشد و کمیت و کیفیت آن، حاکمیت نوعی تفکر و ایده را نشان می دهد و یا بیانگرمسائل اقتصادی و سیاسی و اجتماعی است که شهر با آنها دست به گریبان هست.

در ایران، پس از اجرای برنامه اصلاحات ارضی و وقوع انقلاب اسلامی شهرهای عمده کشورمان با رشد فزاینده جمعیت شهری و لجام گسیختگی کالبدی مواجه شدند و گسترش نامتوازن فیزیکی شهرها یکی از پیامدهای این موضوع بود.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، تحولات عظیمی در عرصه‌های کشور رخ داد. بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تحریم اقتصادی ایران از سوی قدرت‌های بزرگ، رشد فزاینده جمعیت، تغییر الگوی مصرف جامعه، شکل گیری نهادهای دولتی و انقلابی در امر زمین و مسکن و توجه بیشتر به رفاه مردم، واگذاری زمین از سوی سازمان شهری به مردم، خاصه طبقات کم‌درآمد، جلوگیری از اشغال بی‌رویه اراضی شهری و اعمال قوانین شهرداری بر الگوی شهرنشینی و به تبع آن بر ساختار فضایی - کالبدی شهر تأثیر تعیین‌کننده گذاشت.

این تحولات، باعث رشد سریع شهرها و گسترش بی رویه آنها در چند دهه اخیر شد. توسعه فضایی- کالبدی شتابان و ناموزون شهرها در چند دهه اخیر آثار و پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و کالبدی را به دنبال آورده است. هزینه های گزاف حمل و نقل و خدمات رسانی شهری، اتلاف انرژی در شهر، تشدید جدایی گزینی های اجتماعی، تخریب محیط زیست، عدم زیبایی و انسجام و عدم وحدت عناصر شهری، بی هویتی در شهر و خلاصه ناپایداری شهر از مهمترین پیامدهای گسترش شهرها و بر هم خوردن توازن شهر بود.در این میان نباید از جایگاه مهم دولت ها و سیاست گذاری هایشان در حیات شهرها غافل بود. نقش دولت در سراسر جهان نقشی حیاتی بوده و توسعه شهری و مدیریت برآن به ویژه در کشورهای در حال توسعه تحت تأثیر سیاست گذاری دولت قرار گرفته است و رشد و گسترش فیزیکی شهرهای معاصر بدون بررسی نقش دولت ها تقریباً بی معنا خواهد بود.

دولت و نهادهای دولتی و انقلابی پس از استحکام بنیان های خود تصمیم به حل مشکلات مردم و برنامه ریزی در جهت آینده شهرها گرفتند. در آن ایام بیشتر هم و غم مسئولین پیاده کردن شرایط مناسب زندگی برای همگان بود و مهمتر از همه اینکه اساس شکل گیری این نظام هم بر این مبنا بود. در این راستا سازمان مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی دو نهاد مهم و تصمیم گیر اصلی در حوزه زمین و مسکن یکی در شهرها و دیگری در روستاها شدند. این دو نهاد برنامه های مختلفی را از جمله در امر تملک اراضی موات، گرفتن سند برای زمین ها، آماده سازی زمین در شهرها، واگذاری زمین، ساخت مسکن ارزان برای مستضعفان و ... در نقاط مختلف انجام دادند. مهمترین بازتاب این اقدامات در همان اوایل، بازتاب مثبت اجتماعی بود، اما در زمره دخالت های دولت ها در امور شهرها، و می توان گفت از جمله مهمترین عرصه هایی که دولت در آن ورود پیدا کرد و آینده شهرها را تحت تأثیر قرار داد، نقش دولت در واگذاری ها اراضی شهری بود. مبحث طرح های واگذاری اراضی در طول دهه های اخیر و با افزایش سریع جمعیت شهرنشین، افزایش تقاضا برای زمین و مسکن از جانب خانواده ها و سیر صعودی قیمت های زمین به بحث مهمی در جامعه تبدیل شد. مردمان ساکن در نواحی شهری تا آغاز سده حاضر و حتی تا چهار دهه پیش با مشکل چندانی در زمینه کمبود زمین و مسکن مواجه نبودند و رابطه آنها با محیط اطرافشان در چارچوب قوانین پایداری و استفاده عادلانه از زمین و امکانات آن بود. اما پیشرفت های صنعتی و رشد و ارتقای سطح بهداشت باعث رشد چشمگیر جمعیت و در مقابل، معضل کمبود زمین در سده حاضر در اکثر جوامع شد. طبیعتاً با توجه به اینکه زمین منبعی است که قابل تولید نیست و در مقابل، تقاضا برای آن رو به افزایش است، پس بهره گیری و استفاده از آن بیشتر از توان زمین شده و پیامدهایی را به دنبال داشته است.

در حال حاضر، این مسأله در استفاده زمین برای کاربری های مسکونی بیشتر به چشم می خورد و افراد و نهاد ها را به دست اندازی به زمین های اطراف شهر (چه کشاورزی و یا غیره) واداشته است تا با تغییر کاربری ها کاستی های این حوزه را جبران کنند. نتیجه این مسائل، در خروجی طرح های جامع مشخص می شود، آنجایی که میزان تصرف اراضی و اختصاص آن ها به کاربری مسکونی در خارج شهر بیش از حد مورد نیاز بوده و طرح های شهری همیشه یک قدم از اقدامات بشری عقب تر بوده اند.