تأثیر حاکمیت شرکتی و مدیریت سود برکیفیت سود WORD

فهرست

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1. مقدمه.... 2

2-1. بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش........ 3

3-1. اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش......... 9

4-1. اهداف پژوهش...... 15

5-1. فرضیه های پژوهش...... 16

6-1. روش پژوهش........ 16

7-1. روش جمع آوری اطلاعات....... 17

8-1. قلمرو پژوهش.......... 17

9-1. چارچوب نظری پژوهش............ 18

 فصل دوم: چارچوب نظری و پیشینه تحقیق

1-2. مقدمه.......................................... 26

2-2. گفتار اول: حاکمیت شرکتی........................ 26

1-2-2. مفاهیم حاکمیت شرکتی........................... 26

2-2-2. چارچوب نظری حاکمیت شرکتی...................... 30

1-2-2-2. تئوری نمایندگی.............................. 31

2-2-2-2. تئوری هزینه معاملات.......................... 34

3-2-2-2. تئوری ذینفعان............................... 35

4-2-2. تئوری ذینفعان در برابر تئوری نمایندگی......... 39

5-2-2. دلایل اهمیت حاکمیت شرکتی....................... 40

6-2-2. اهداف حاکمیت شرکتی............................ 40

7-2-2. الگوهای حاکمیت شرکتی.......................... 41

1-7-2-2. الگوی مبتنی بر بازار........................ 41

2-7-2-2. الگوی حاکمیت شرکتی مبتنی بر روابط........... 42

3-7-2-2. الگوی حاکمیت شرکتی در حال حاضر.............. 43

4-7-2-2. الگوهای نوظهور.............................. 44

8-2-2. سیستم های حاکمیت شرکتی........................ 45

1-8-2-2. سیستم های درون سازمانی...................... 45

2-8-2-2. سیستم های برون سازمانی...................... 47

9-2-2. مقایسه اصول حاکمیت شرکت اسلامی با اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی............................................. 50

10-2-2. ساختار هیات مدیره............................ 52

1-10-2-2. هیات مدیره مطلوب........................... 52

2-10-2-2. مسئولیت های هیات مدیره..................... 54

3-10-2-2. ستاد هیات مدیره............................ 55

4-10-2-2. سازوکارهای حاکمیت شرکتی مرتبط با هیات مدیره56

1-4-10-2-2. اعضای غیرموظف............................ 56

2-4-10-2-2. کفایت مدیران............................. 57

3-10-2-2. تعداد اعضای هیات مدیره..................... 58

5-10-2-2. تفکیک وظایف اعضای هیات مدیره............... 58

6-10-2-2. استقلال اعضای هیات مدیره.................... 59

7-10-2-2. جلسات هیات مدیره........................... 59

11-2. ساختار هیات مدیره.............................. 60

1-11-2. مالکیت پراکنده............................... 60

2-11-2. مالکیت متمرکز................................ 61

3-11-2. اهمیت ساختار مالکیت شرکتها و تعامل آن با رشد اقتصادی 62

4-11-2. ارتباط بین ساختار مالکیت و عملکرد در سطح شرکت63

5-11-2. ارتباط بین ساختار مالکیت و عملکرد در سطح کشور64

12-2. سرمایه گذاران نهادی............................ 65

1-12-2. نقش سرمایه گذاران نهادی...................... 65

2-12-2. دلایل رشد سرمایه گذاران نهادی................. 67

3-12-2. سرمایه گذاران نهادی و ارزش شرکت.............. 68

4-12-2. سرمایه گذاران نهادی و حاکمیت شرکتی........... 69

3-2. گفتار دوم: مدیریت سود.......................... 70

1-3-2. مفاهیم مدیریت سود............................. 70

2-3-2. مبانی نظری مربوط به مدیریت سود................ 71

3-3-2. انگیزه های مدیریت سود......................... 75

1-3-3-2. قرارداد بین مدیران و مالکان................. 75

2-3-3-2. قرارداد بین مدیران و بستانکاران............. 75

3-3-3-2. انگیزه های سیاسی............................ 76

4-3-3-2. انگیزه های مالیاتی.......................... 77

5-3-3-2. تغییرات در مدیران ارشد اجرایی............... 77

6-3-3-2. انگیزه های مربوط به نخستین عرضه عمومی....... 78

7-3-3-2. کاستن هزینه های معاملاتی..................... 78

8-3-3-2. برآوردن انتظارات............................ 78

4-3-2. مدیریت سود خوب بر مدیریت سود بد............... 79

5-3-2. الگوهای مدیریت سود............................ 80

1-5-3-2. الگوهای بدست آوردن آرامش.................... 81

2-5-3-2. الگوی حداکثر کردن سود....................... 81

3-5-3-2. الگوی حداقل کردن سود........................ 82

4-5-3-2. الگوی هموارسازی سود......................... 82

4-2. پیدایش نظریه کیفیت سود......................... 83

1-4-2. مفهوم کیفیت سود............................... 84

2-4-2. معیارهای اندازه گیری کیفیت سود................ 87

5-2. تاریخچه مطالعاتی............................... 88

فصل سوم: روش تحقیق

1-3. مقدمه.......................................... 93

2-3. فرضیه های تحقیق................................ 93

3-3. متغیرهای پژوهش و شیوه محاسبه آنها.............. 94

1-3-3. متغیرهای مستقل................................ 94

2-3-3. متغیرهای وابسته............................... 95

4-3. شیوه‌ی اندازه گیری متغیرها...................... 102

5-3. جامعه آماری.................................... 102

6-3. روش جمع آوری اطلاعات و داده ها.................. 104

1-6-3. منبع اطلاعات................................... 104

2-6-3. آماده سازی اطلاعات............................. 105

7-3. روش شناختی تحقیق (تجزیه و تحلیل داده ها)....... 105

8-3. تابع آماره..................................... 107

1-8-3. آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف (KS).............. 107

2-8-3. تحلیل رگرسیون ................................ 107

4-8-3. معادله خط..................................... 108

5-8-3. ضریب همبستگی پیرسون........................... 108

6-8-3. آزمون دوربین واتسون........................... 111

9-3. نرم افزارهای تجزیه و تحلیل..................... 113

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1-4. مقدمه.......................................... 116

2-4. شاخص های توصیفی متغیرها........................ 116

3-4. آزمون فرضیه ها................................. 118

1-3-4. آزمون فرضیه اول............................... 118

2-3-4. آزمون فرضیه دوم............................... 126

3-3-4. آزمون فرضیه سوم............................... 134

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5. مقدمه.......................................... 144

2-5. نتایج حاصل از آزمون فرضیات..................... 144

1-2-5. نتیجه آزمون فرضیه اول......................... 145

2-2-5. نتیجه آزمون فرضیه دوم......................... 146

3-2-5. نتیجه آزمون فرضیه سوم......................... 147

3-5. پیشنهادها...................................... 148

1-3-5. پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های پژوهش.......... 148

2-3-5. پیشنهاد برای پژوهش های آتی.................... 149

 منابع

منابع فارسی......................................... 151

منابع انگلیسی....................................... 155

پیوست........................................... 158

 فصل اول

کلیات تحقیق

 1-1. مقدمه:

شواهد موجود حکایت ازآن دارد که حاکمیت شرکتی به یکی از رایج ترین عبارات، در واژگان تجارت جهانی در آغاز هزاره جدید تبدیل شده است. فروپاشی شرکت های بزرگی مانند انرون و ورلدکام[1] در آمریکا در سالهای اخیر ، توجه همگان را به نقش برجسته حاکمیت شرکتی و توجه جدی به اصول یاد شده درمورد پیشگیری از رخداد چنین فروپاشی هایی جلب کرده است، و انجمن های حرفه ای و دانشگاه ها در سراسر گیتی اقبال گسترده ای به این موضوع نشان می دهند.

هر چند تشکیل شرکت های بزرگ و تفکیک مالکیت از مدیریت درسطح جهانی در پایان سده نوزدهم و آغاز سده بیستم صورت گرفته و قوانین ومقررات برای نحوه اداره شرکت ها تا دهه 1990 وجود داشته ، با این همه موضوع حاکمیت شرکتی به شکل کنونی در دهه 1990 در انگلستان ، آمریکا و کانادا در پاسخ به مشکلات مربوط به اثر بخشی هیأت مدیره شرکت های بزرگ مطرح شده است . مبانی و مفاهیم حاکمیت شرکتی با تهیه گزارش کادبری[2] در انگلستان ، مقررات هیأت مدیره درشرکت جنرال موتورز آمریکا و گزارش دی[3] درکانادا شکل گرفت . بعدها با گسترش سرمایه گذاری های بین المللی ، نهادهای مختلفی همچون بانک جهانی ، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی[4] و ...دراین زمینه فعال شده و اصول متعدد و گوناگون را منتشر کرده اند. یکی از آخرین اصول منتشر شده درسطح جهانی ، اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی درسال 2004 است که شش حوزه زیر را دربرمی گیرد:

- تأمین مبنایی برای چارچوب مؤثر حاکمیت شرکتی

- حقوق سهامداران و کارکردهای اصلی مالکیتی

- رفتاریکسان با سهامداران

- نقش ذینفعان در حاکمیت شرکتی

- افشاء و شفافیت

- مسئولیت های هیأت مدیره ، شامل کنترل های داخلی ،حسابرسی داخلی و غیره

وجود حاکمیت شرکتی مطلوب از آسیب پذیری بازارهای درحال توسعه از جمله بازار ایران درمقابل بحران های مالی می کاهد و بیش ازهرچیزحیات سالم بنگاه اقتصادی را در درازمدت هدف قرارمی دهد وبه این خاطردرصدداست تاازمنافع سهامداران درمقابل مدیریت سازمان ها حفاظت به عمل آورد.بنابراین پژوهشگر رابطه برخی از سازو کارهای حاکمیت شرکتی و مدیریت سود بر کیفیت سود را به عنوان فرضیه مطرح، ودراین پژوهش آن را در بوته آزمایش قرار می دهد.

دراین فصل به تشریح کلیات پژوهش شامل موضوع ،بیان مسئله ،ضرورت واهمیت موضوع ، اهداف، فرضیه ها ، متغیرها و مدل تحلیلی پژوهش خواهیم پرداخت.

2-1. بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش

از مهمترین ویژگی های شرکت های سهامی تفکیک مالکیت ازمدیریت است و گزارش های مالی ، منابع مهم اطلاعاتی برای تصمیم گیری های اقتصادی به شمارمی روند که مدیران ،سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان برای رفع نیازهای خود ازآنها استفاده می کنند. ازآنجایی که اطلاعات به صورت یکسان دراختیار استفاده کنندگان قرار نمی گیرد ،بین مدیران و سرمایه گذاران عدم تقارن اطلاعات ایجاد می شود.این عدم تقارن ،امکان دسترسی انحصاری مدیران به بخشی ازاطلاعات را فراهم می نماید. همچنین انگیزه هایی مانند پاداش،هموارسازی سود ومقررات گریزی این امکان رابرای مدیران به وجود می آورد تادرجهت منافع خود دست به اعمال مدیریت سود بزنند(نصیری ،1389).

به دلیل اهمیت تأثیرارقام مالی برارزیابی عملکرد موضوع دستکاری و مدیریت ارقام سود درصف اول توجه عمومی قراردارد و مراجع قانون گذاری نیزتوجه زیادی به این موضوع مبذول نموده و چندین تغییر قانونی به وجود آورده اند.

مفهوم مدیریت سود ازجنبه های گوناگونی مورد بررسی و تحقیق قرارگرفته اند و تعاریف مختلفی نیزدراین رابطه ارائه شده است، که مهمترین آنها عبارتند از:

اسکات(2003) مدیریت سود را اقدامات آگاهانه به عمل آمده توسط مدیریت درخصوص چگونگی گزارش سود جهت رسیدن به اهداف خاص به گونه ای که منطبق با اصول حسابداری باشد، تعریف کرده است.

به طورکلی مدیریت سود به عنوان اقدامات آگاهانه به عمل آمده توسط مدیریت جهت رسیدن به اهداف خاص درچارچوب رویه های حسابداری تعریف می شود. مدیریت نسبت به سایرین به اطلاعاتی دسترسی دارد که برای افراد دیگر قابل دسترسی نیست. درصورتی که مدیران با استفاده ازمدیریت سود قصد انتقال اطلاعاتی را داشته باشند که معرف واقعیات و ارزش واقعی واحد تجاری باشد، نمی توان ایرادی برآن وارد دانست، اما نگرانی زمانی ایجاد می شود که هدف مدیران ازمدیریت سود به عنوان عاملی برای گمراهی استفاده کنندگان ازاطلاعات مربوط به عملکرد شرکت باشد.

امروزه دراهمیت وجایگاه حاکمیت شرکتی برای موفقیت شرکت ها تردیدی نیست چرا که این موضوع با توجه به رخدادهای سالهای اخیر وبحرانهای مالی شرکتها اهمیتی بیش از پیش یافته است. بررسی علل و آسیب شناسی فروپاشی برخی از شرکتهای بزرگ که زیان های کلانی بویژه برای سهامداران داشته است ناشی ازضعف سیستم های حاکمیت شرکتی آنها بوده است. تحقیقات نشان می دهد که حاکمیت شرکتی می تواند باعث ارتقای استانداردهای تجاری شرکت ها، تشویق، تأمین و تجهیزسرمایه ها و سرمایه گذاران و بهبود اموراجرایی آنها گردیده و یکی ازعناصراصلی دربهبود کارایی اقتصادی شرکت هاست چرا که ناظر بر روابط سهامداران، هیئت مدیره، مدیران وسایرذینفعان آنهاست) علی کهندل ، 1390).

فدراسیون بین المللی حسابداران [5] درسال 2004 حاکمیت شرکتی را چنین تعریف کرده است:

" حاکمیت شرکتی (حاکمیت واحد تجاری) عبارت است ازتعدادی مسئولیت ها و شیوه های به کاربرده شده توسط هیئت مدیره ومدیران موظف با هدف مشخص کردن مسیراستراتژیک که تضمین کننده دستیابی به هدفها، کنترل ریسکها و مصرف مسئولانه منابع است ".(نگاه کنید به والنایزر، 1995 ؛ کلین،1998).

بنابراین کمیته حسابرسی ازمیان مدیران مستقل و غیرموظف در جهت ضمانت و افزایش منافع سهامداران و سرمایه گذاران شرکت به عنوان یک سازوکار کنترلی با هدف کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین سهامداران و سایر ذینفعان تشکیل می شود. از طرف دیگر با ایجادکمیته حسابرسی دقت و کیفیت اطلاعات مالی و حسابداری بهبود یافته و با تهیه و تایید اطلاعات مالی شفاف،مسئولیت و پاسخگویی مدیریت شرکت جهت افشای کافی و مناسب وبهبود کیفیت گزارشگری مالی بیش ترتحت کنترل قرار می گیرد.

حق الزحمه حسابرسی با استقلال حسابرسی دارای یک ارتباط منفی می باشد و به دلیل وجود رابطه مستقیم بین استقلال حسابرسی و کیفیت سود اثر آن بر کیفیت سود به صورت کاهشی می باشد(دی آنجلو، 1981).