بررسی اثرات جیره های حاوی آویشن، گل‌گاو زبان و سین‌بیوتیک بر عملکرد جوجه های گوشتیWORD

چکیده

این آزمایش به منظور بررسی مقایسه‌ای اثر جیره‌های حاوی آویشن، گل‌گاو زبان و سین­بیوتیک بر عملکرد، فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون، تعداد سلول‌های خونی و برخی صفات لاشه جوجه­های گوشتی انجام شد. این آزمایش در 6 تیمار با 4 تکرار و هر تکرار شامل 8 قطعه جوجه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. در این آزمایش از 192 جوجه خروس گوشتی سویه راس 308 با 6 جیره آزمایشی شامل 1- جیره شاهد (بدون ماده افزودنی)، 2- جیره حاوی 1/0 درصد (از ماده خشک جیره) سین‌بیوتیک، 3- جیره حاوی 50/0 درصد (از ماده خشک جیره) پودر آویشن، 4- جیره حاوی 75/0 درصد (از ماده خشک جیره) پودر آویشن، 5- جیره حاوی 50/0 درصد (از ماده خشک جیره) پودر گل‌گاو زبان و 6- جیره حاوی 75/0 درصد (از ماده خشک جیره) پودر گل‌گاو زبان استفاده شد. نتایج نشان داد که در کل دوره پرورش مواد افزودنی باعث کاهش مصرف خوراک جوجه‌ها در مقایسه با تیمار شاهد شدند (05/0>P). بیشترین میانگین افزایش وزن بدن در پایان دوره مربوط به جوجه‌های تغذیه شده با جیره حاوی سین‌بیوتیک بود که تنها با جیره حاوی 50/0 درصد (از ماده خشک جیره) پودر آویشن تفاوت معنی دار نشان داد (05/0>P). مواد افزودنی به­طور معنی‌داری ضریب تبدیل خوراک را در مقایسه با گروه شاهد بهبود بخشیدند (05/0> P). مواد افزودنی بر غلظت گلوکز، HDLو LDLکلسترول سرم جوجه‌ها اثر معنی‌داری نداشتند (05/0<P). اما باعث کاهش غلظت کلسترول کل و تری‌گلیسرید سرم خون جوجه‌ها در مقایسه با گروه شاهد شدند (05/0>P). بالاترین غلظت پروتئین سرم مربوط به جوجه‌های تغذیه شده با جیره حاوی سین‌بیوتیک بود (05/0> P). تیمارهای آزمایشی بر تعداد گلبول‌های قرمز، میزان هموگلوبین و درصد هماتوکریت خون جوجه‌ها اثر معنی‌داری نداشتند (05/0<P).کمترین تعداد گلبول سفید خون مربوط به جوجه‌های تغذیه شده با جیره شاهد و جیره‌های حاوی 50/0 درصد (از ماده خشک جیره) پودر آویشن بود (05/0> P). تیمارهای آزمایشی بر درصد هتروفیل خون جوجه‌ها اثر معنی‌داری نداشتند (05/0<P)، اما بیشترین درصد لنفوسیت و کمترین درصد نسبت هتروفیل به لنفوسیت خون مربوط به جوجه‌های تغذیه شده با جیره حاوی سیبن‌بیوتیک بود (05/0> P). با توجه به نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که جیره‌های حاوی مواد افزودنی در مقایسه با گروه شاهد اثر مطلوب‌تری بر عملکرد و برخی فراسنجه‌های خونی جوجه‌ها داشتند.

 واژه­های کلیدی: آویشن، جوجه­های گوشتی، سین‌بیوتیک، گل‌گاو زبان، عملکرد

فهرست مطالب

 عنوان صفحه

 فصل اول (مقدمه و هدف)..............................................................................................................................1

1-1- مقدمه ......................................................................................................................................................1

1-2- اهداف تحقیق ......................................................................................................................................... 4

فصل دوم (بررسی منابع...................................................................................................................................5

2-1- اهمیت صنعت طیور ................................................................................................................................6

2-1-1- ارزش غذایی گوشت طیور...................................................................................................................6

2-1-2- قابلیت هضم و جذب ...........................................................................................................................7

2-1-3 - سرعت رشد ......................................................................................................................................7

2-2- دستگاه گوارش طیور ...............................................................................................................................7

2-2-1- دهان (حفره دهانی- حلقی) .................................................................................................................8

2-2-2- مری و چینه‌دان ...................................................................................................................................8

2-2-3- معده ..................................................................................................................................................9

2-2-3-1- پیش معده (معده غده‌ای) ...............................................................................................................9

2-2-3-2- سنگدان (معده ماهیچه‌ای) ..............................................................................................................9

2-2-4- روده باریک .....................................................................................................................................10

2-2-5- روده بزرگ ......................................................................................................................................11

2-2-6- روده کور .......................................................................................................................................11

2-2-7- کلواک ............................................................................................................................................11

2-2-8- طحال ................................................................................................................................................11

2-2-9- بورس فابرسیوس ...............................................................................................................................12

2-3- تیموس .................................................................................................................................................12

2-4- میکروفلور طبیعی دستگاه گوارش طیور .................................................................................................13

2-5- مواد افزودنی در تغذیه طیور ...................................................................................................................14

2-5-1- آنتی‌بیوتیک‌ها ...................................................................................................................................16

2-5-1- 1- نگرانی‌های ناشی از کاربرد آنتی بیوتیک‌ها ...................................................................................17

2-5-2- پروبیوتیک‌ها .....................................................................................................................................19

2-5-2-1- نحوه تأثیر پروبیوتیک‌ها ................................................................................................................20

فهرست مطالب

عنوان صفحه

2-5-3- پری‌بیوتیک‌ها ...................................................................................................................................21

2-5-3-1- نحوه عمل پری‌بیوتیک‌ها ..............................................................................................................22

2-5-4- سین بیوتیک .....................................................................................................................................23

2-5-4-1- اثر سین‌بیوتیک بر عملکرد طیور ....................................................................................................24

2-5-4-2- اثر سین‌بیوتیک بر بیوشیمی خون ...................................................................................................25

2-6- گیاهان داروئی .....................................................................................................................................26

2-7- آشنایی با گیاه دارویی آویشن ................................................................................................................29

2-7-1- آویشن .............................................................................................................................................29

2-7-2- سازگاری و مناطق پراکنش ................................................................................................................30

2-7-3- ترکیبات شیمیای موجود در اسانس ....................................................................................................30

2-7-4- مواد شیمیائی موثره و خواص درمانی آویشن .....................................................................................31

2-7-5- گلدهی و گرد‌افشانی آویشن .............................................................................................................33

2-7-6- رده بندی وگونه‌های آویشن .............................................................................................................33

2-7-7- گونه‌های مهم جنس آویشن در ایران .................................................................................................34

2-7-8- اثر آویشن بر عملکرد و سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی ....................................................................34

2-7-9- اثر آویشن بر فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون ......................................................................................35

2-8- گل‌گاو زبان .........................................................................................................................................36

2-8-1- سازگاری و مناطق پراکنش ................................................................................................................39

2-8-2- ترکیبات شیمیایی گیاه .......................................................................................................................39

فصل سوم (مواد و روش‌ها.............................................................................................................................40

3-1- مکان آزمایش ......................................................................................................................................41

3-2- آماده سازی سالن .................................................................................................................................41

3-3- مدیریت جوجه‌ها ..................................................................................................................................41

3-3-1- نور ...................................................................................................................................................42

 فهرست مطالب

 عنوان صفحه

 3-3-2- دما ...................................................................................................................................................42

3-3-3- تهویه ................................................................................................................................................43

3-3-4- رطوبت .............................................................................................................................................43

3-3-5- آبخوری و دانخوری‌ها ......................................................................................................................43

3-3-6- برنامه واکسیناسیون ............................................................................................................................44

3-4- تیمارهای آزمایشی و بالانس جیره‌ها .....................................................................................................45

3-4-1- جیره‌های آزمایشی ............................................................................................................................45

3-4-2- تیمارها و تکرارهای آزمایشی ............................................................................................................47

3-5- صفات مورد بررسی ...............................................................................................................................48

3-5-1- اندازه‌گیری خوراک مصرفی .............................................................................................................48

3-5-1-1- محاسبه خوراک مصرفی دوره‌ای هر واحد آزمایشی ......................................................................48

3-5-1-2- محاسبه میانگین خوراک مصرفی روزانه هر جوجه ........................................................................48

3-5-1-3- محاسبه میانگین خوراک مصرفی دوره‌ای هر جوجه .....................................................................48

3-5-2- اندازه‌گیری میانگین وزن بدن ............................................................................................................49

-5-2-1- محاسبه میانگین افزایش وزن روزانه جوجه‌ها ...................................................................................49

3-5-3- اندازه‌گیری ضریب تبدیل غذایی .......................................................................................................49

3-6-کشتار و خونگیری ..................................................................................................................................50

3-6-1- پارامترهای اندازه‌گیری شده بعد از کشتار ..........................................................................................50

3-6-1-1- وزن اندام‌های گوارشی .................................................................................................................50

3-6-2- پارامترهای خونی..............................................................................................................................51

3-6-2-1- روش اندازه‌گیری کلسترول سرم ...................................................................................................52

3-6-2-2- اندازه‌گیری مقدار تری‌گلیسرید سرم .............................................................................................53

3-6-2-3- اندازه‌گیری مقدار لیپو پروتئین با دانسیته بالا (HDL)و پائین LDL)) سرم......................................53

3-6-2-4- اندازه‌گیری کل پروتئین سرم ....................................................................................................... 54

3-6-2-5- اندازه گیری مقدار گلوکز سرم .....................................................................................................55

3-7- طرح آماری و تجزیه واریانس داده‌ها .....................................................................................................55

فصل چهارم (نتایج و بحث) ......................................................................................................................57

4-1- اثر تیمارهای آزمایشی بر پارامترهای عملکردی ......................................................................................58

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 4-1-1- خوراک مصرفی (جوجه / گرم خوراک مصرفی) .............................................................................58

4-1-2- میانگین افزایش وزن (جوجه/گرم) ....................................................................................................61

4-1-3- ضریب تبدیل خوراک مصرفی(گرم/گرم) ........... .............................................................................64

4-2- اثر جیره های آزمایشی بر تلفات و مرگ و میر .......................................................................................67

4-3- تاثیرتیمارهای مختلف آزمایشی بر فراسنجه های بیوشیمیایی خون ...........................................................67

4-3-1- غلظت گلوکز سرم ...........................................................................................................................68

4-3-2- غلظت پروتئین کل سرم خون ...........................................................................................................68

4-3-3- غلظت تری‌گلیسرید سرم خون ...........................................................................................................69

4-3-4- غلظت کلسترول ................................................................................................................................70

4-3-5- غلظت لیپوپروتئین‌های با دانسیته بالا(HDL) سرم خون ......................................................................72

4-3-6- غلظت لیپوپروتئین­های با دانسیته پایین (LDL) سرم خون ...................................................................73

4-4- تأثیر تیمارهای آزمایشی بر تعداد سلول‌های خونی ..................................................................................77

4-4-1- تأثیر تیمارهای آزمایشی بر تعداد گلبول‌های سفید خون (WBC) .......................................................77

4-4-2- تاثیر تیمارهای آزمایشی بر گلبول‌های قرمزخون (RBC)، هموگلوبین و هماتوکریت .........................78

4-4-3- شمارش تفریقی گلبول‌های سفید سرم جوجه‌ها در 21 و 42 روزگی ...................................................78

4- 4- 4- نسبت هتروفیل به لنفوسیت (H/L) در سرم جوجه‌ها .......................................................................79

4-4-تاثیر تیمارهای آزمایشی بر وزن نسبی اندامهای داخلی .............................................................................83

4-4-1-تاثیر تیمارهای آزمایشی بر وزن نسبی اندامهای داخلی در 42 روزگی ..................................................83

نتیجه‌گیری......................................................................................................................................................85

نتیجه‌گیری کلی ..............................................................................................................................................86

پیشنهادات .......................................................................................................................................................86

منابع ................................................................................................................................................................87

 فهرست جداول

 عنوان صفحه

 جدول 2 -1- مقایسه ترکیب شیمیایی صد گرم گوشت های مختلف ..................................................................6

جدول 2-2- نوع و میزان ترکیبات شیمیایی آویشن ..........................................................................................32

جدول 2-3- ترکیبات شیمیایی و موثره گل‌گاو زبان ........................................................................................38

جدول 3-1- برنامه دمای سالن (درجه سانتیگراد) .............................................................................................42

جدول 3-2- برنامه واکسیناسیون .....................................................................................................................44

جدول 3-3- مواد خوراکی و ترکیب شیمیایی جیره‌های آزمایشی (درصد) ......................................................46

جدول 3-4- ترکیبات شیمیایی آویشن ............................................................................................................47

جدول 4-1 مقایسه گروهی تیمارهای آزمایشی مربوط به خوراک مصرفی .......................................................60

جدول 4-2-تاثیر جیره‌های آزمایشی بر خوراک مصرفی (جوجه/گرم) در دوره های مختلف پرورش .............60

جدول 4-3- مقایسه گروهی تیمارهای آزمایشی مربوط به افزایش وزن ............................................................63

جدول4-4- تأثیر جیره های آزمایشی بر میانگین افزایش وزن(جوجه/گرم)در دوره های مختلف پرورش .........64

جدول 4-5- مقایسه گروهی تیمارهای آزمایشی مر بوط به ضر یب تبدیل ........................................................66

جدول4-6- تأثیر تیمارهای آزمایشی بر ضریب تبدیل خوراک در دوره­های مختلف پرورش ...........................67

جدول 4-7 مقایسه گروهی تیمارهای آزمایشی از لحاظ گلوکز،پرو تئین کل ولیپید های سرم جوجه گوشتی...74

جدول4- 8 - اثر تیمارهای آزمایشی بر غلظت گلوکز، پروتئین کل و لیپیدهای سرم جوجه های گوشتی در 21 و 42 روزگی(گرم در دسی لیتر) .........................................................................................................................74

 فهرست جداول

 عنوان صفحه

 جدول 4-9- اثر تیمارهای آزمایشی بر گلوکز و پروتئین کل و لیپیدهای سرم جوجه های گوشتی در 21 و 42 روزگی............................................................................................................................................................75

جدول 4-10- جدول تجزیه واریانس صفات ارزیابی شده بیوشیمی خون در 21 و 42 روزگی ..........................76

جدول 4-11- میانگین بیوشیمی خون در 21 و 42 روزگی به همراه خطای استاندارد (SE) ..............................76

جدول 4-12- مقایسه گروهی تیمارهای آزمایشی در 21 و 42 روزگی ........................................................... 80

جدول4-13- میانگین گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز ، هموگلوبین و هماتوکریت سرم خون در 42 روزگی............................................................................................................................................................80

جدول 4-14- میانگین شمارش تفریقی انواع گلبولهای سفید جوجه ها در 21 و 42 روزگی ..............................81

جد ول 4-15- اثر تیمارهای آزمایشی بر تعداد گلبولهای سفید (در میکرولیتر) در 21 و 42 روزگی ..................82

جدول 4-16- تاثیر تیمارهای مختلف آزمایشی بر وزن نسبی اندام های داخلی (درصد از وزن لاشه) ................84

 فصل اول

1-1- مقدمه

 در سالهای اخیر با رشد روز افزون جمعیت نیاز به مواد غذایی در جوامع مختلف انسانی نیز افزایش یافته است. بخشی از این مواد غذایی مانند گوشت، شیر و لبنیات توسط حیوان تاًمین می‌شود. تأمین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه به سبب نقشی که در رشد و سلامت فکری و جسمی جامعه دارد از شاخص‌های بارز رشد و توسعه یک کشور محسوب می‌شود. با توجه به مصرف سرانه اقلام پروتئینی و ظرفیت واحدهای تولیدی کشور، بدیهی است که برای جلوگیری از خروج مبالغ هنگفتی ارز جهت تأمین این اقلام، باید با روش‌ها و راهکارهای مناسب افزایش تولید داخلی را مد نظر قرار داد.

ارزش پروتئین به خصوص نوع حیوانی آن بیشتر از سایر مواد غذایی در تغذیه و سلامت جسم و روان انسان اهمیت دارد. در شرایط کشور ما به علت کمبود مراتع طبیعی مرغوب، پرورش دام به تنهایی نمی‌تواند تمام نیازهای پروتئین حیوانی جامعه را تأمین کند، از این رو پرورش طیور می‌تواند تا حد زیادی در تأمین پروتئین حیوانی نقش داشته باشد.

به طور کلی برای هر فرد متوسط مصرف سالانه 5/25 کیلوگرم مواد پروتئینی به طور خالص توصیه شده است که باید حدود 7 کیلوگرم آن از منابع حیوانی باشد. سازمان خواربار کشاورزی جهانی(F.A.O) میزان پروتئین حیوانی مورد نیاز برای انسان را به طور متوسط 19 گرم در روز توصیه کرده است.

تحقیقات انجام شده در دهه80-70 در ایران نشان داد که با افزایش درآمد خانوارها تقاضا برای مصرف گوشت مرغ بالاترین رشد 275 درصد را به خود اختصاص داده است.با توجه به اینکه حدود 70 درصد هزینه تولید در جوجه‌های گوشتی مربوط به تغذیه می‌باشد به همین دلیل تلاش‌های زیادی برای استفاده بهینه از مواد غذایی و کاهش هزینه خوراک صورت گرفته است. بیماریهای روده‌ای به سبب اثرات سوئی که بر عملکرد و تولید، میزان تلفات وسلامت تولیدات طیور برای مصرف انسان دارد یکی از مهمترین نگرانی‌های صنعت طیور به شمار می رود. برای رفع این نگرانی‌ها بیش از 5 دهه استفاده از آنتی بیوتیک‌های محرک رشد به واسطه اثرات مثبتی که بر روی تعادل جمعیت میکروبی روده و جلوگیری از حضور برخی باکتری‌های بیماری زای روده ای مانند سالمو نلا، اشریشیاکلی، کلیستریدیوم پرفرانژس، بهبود افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی دارند، رواج زیادی داشته است [155].

با وجود تمامی اثرات مثبت آنتی بیوتیک‌ها،تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که بقایای آنتی بیوتیک‌های موجود در لاشه طیور، باعث ایجاد سویه‌های مقاوم در بدن انسان شده و مانع درمان بسیاری از بیماری‌ها می‌شود [4].بنابراین کاربرد آنتی بیوتیک‌ها در خوراک دام و طیور به عنوان مواد افزودنی در بسیاری از کشورها محدود شده [90] به طوری که در سال‌های اخیر استفاده از آن‌ها در تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا ممنوع شده است [151]. حذف آنتی بیو تیک‌ها از جیره طیور می‌تواند میزان مرگ و میر در ارتباط با عفونت‌های روده‌ای را افزایش دهد [184]. در تولید جوجه ‌های گوشتی بازده اقتصادی دارای اهمیت فراوانی می‌باشد و باید در نظر گرفت که ممنوعیت استفاده از آنتی بیوتیک‌ها باعث کاهش تولید وبازده خوراک می‌شود[65]. بنابراین متخصصین این صنعت ترکیبات متعددی مانند اسیدهای آلی ،عصاره های گیاهی، پروبیوتیک ها ، پری بیوتیک ها و یا ترکیبی از پروبیوتیک + پری بیوتیک (سین بیوتیک) را به جای استفاده از آنتی بیوتیک ها به عنوان محرک رشد در حیوانات مورد آزمایش قرار داده اند [65]. سین بیوتیک ترکیبی از پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌هاست که باعث بهبود بقاء و جایگزینی مکمل‌های میکروبی زنده جیره در دستگاه گوارش می شود. این اثرات به دلیل فعال کردن متابولیسم تعداد محدودی از باکتری‌ها یا بطور انتخابی باعث تحریک رشد آنها می‌شود و از این طریق باعث بهبود سلامتی حیوان می شود [29]. توصیه شده است که ترکیبی از پروبیوتیک و پری‌بیوتیک ( سین‌بیوتیک) به دلیل اثر هم‌افزایی در مقایسه با استفاده از پروبیوتیک یا پری‌بیوتیک به تنهایی، در جلوگیری از بیماری‌های گوارشی موثرتر می‌باشد [174]. مطالعات نشان می­دهد که استفاده از پری­‌بیوتیک­‌ها و پروبیوتیک‌­ها با هم، باعث بهبود در عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی می‌شوند. [47] در سال های اخیر استفاده از مواد افزودنی با منشاء گیاهی در جیره طیور رو به افزایش بوده که در این رابطه نتایج سودمندی بر عملکرد تولیدی طیور گزارش شده است [135]. عصاره‌های گیاهی به علت دارا بودن خواص آنتی باکتریای و آنتی‌اکسیدانی به صورت سنتی برای درمان و کنترل بعضی از بیماری‌ها استفاده می‌شوند [199]. گیاهان نقش مهمی در حفظ سلامت بشر و بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها ایفا می‌کنند. از این ترکیبات در مواردی از قبیل چاشنی یا طعم دهنده خوراک، به عنوان شربت، کاربرد در مواد آرایشی، در رنگرزی و تهیه دارو استفاده می‌شود. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی نزدیک به 80 درصد مردم جهان از طب سنتی استفاده می‌کنند که بیشتر به شکل استفاده از عصاره‌های گیاهی و یا ترکیبات فعال آن‌ها می باشد [73]. امروزه نزدیک به نیمی از داروهای تولید شده در آمریکا از گیاهان منشا می گیرند به طوری که نزدیک به 40 درصد نسخه‌های تجویز شده توسط پزشکان شامل داروهای با منشا گیاهی در کشورهای توسعه یافته می باشد [73]. امروزه گیاهان دارویی به عنوان افزودنی­های خوراکی طبیعی در جیره طیور به منظور بهبود عملکرد و افزایش پاسخ ایمنی پرندگان به جای آنتی­بیوتیک­ها مطرح شده­اند [84]. طی سال­های اخیر تحقیقات گسترده­ای بر روی موادی که قابلیت جایگزینی آنتی­بیوتیک­ها را در جیره طیور داشته باشند و علاوه بر آن فاقد آثار زیان­بار بر سلامت طیور و مصرف­کنندگان محصولات طیور باشند، صورت گرفته است و در یک مسیر تکاملی تحقیقات همچنان ادامه دارد. نتایج تحقیقات بیانگر این است که استفاده از گیاهان دارویی [66و97]، پروبیوتیک­ها و اسیدهای آلی [134] در جیره جوجه­های گوشتی می­تواند باعث افزایش عملکرد رشد و نیز بهبود وضعیت سلامت طیور شود. این ترکیبات می­توانند واکنش­های ایمنی بدن پرندگان شامل دفاع عمومی و اختصاصی را تنظیم و تحریک کنند [66]. طبق تحقیقات انجام شده، ترکیبات طبیعی موجود در گیاهان دارویی یا مشتقات آن‌ها مانند اسانس­های گیاهی، فلاونوئیدها، کاروتنوئیدها، ساپونین، استروئیدهای گیاهی، ترکیبات فنلی، سولفید­ها، لکتین­ها، پلی­پپتیدها، پلی­ساکارید غیر نشاسته­ای و برخی الیگوساکاریدها با دارا بودن تأثیرات متفاوت، قادر به افزایش قابلیت هضم [97]،افزایش وزن بدن [15] و نیز به دلیل خواص ضد­باکتریایی باعث کاهش تعداد باکتری­های مضر موجود در دستگاه گوارش [14] و تحریک سیستم دفاعی بدن طیور هستند [66] مزیت مهم مصرف این ترکیبات در جیره طیور در مقایسه با آنتی‌بیوتیک‌ها بی‌ضرر بودن آن‌ها برای مصرف کنندگان می‌باشد [125] بعضی از این ترکیبات می­توانند باعث توقف رشد میکروب­های روده و خنثی­سازی سموم یا متابولیت­های مضر آن‌ها شوند و با کنترل تراکم آن‌ها در محیط روده به تعادل میکرو­فلور کمک کنند [125].

مطالعات کمی در ارتباط اثر استفاده ازگیاهان و کار برد متابولیت‌های ثانویه آن‌ها برای درمان و پیشگیری از امراض یا افزایش عملکرد حیوانات انجام گرفته است. به هر حال به دلیل محدودیت‌های اخیر در استفاده از محرک‌های رشد آنتی بیوتیکی، تمایل به جستجو در مواد افزودنی جایگزین اهمیت بیشتری پیدا کرده است. با توجه به این نیاز، شناخت خصوصیات گیاهان و خاصیت ضد میکربی آن‌ها اهمیت بیشتری پیدا کرده است. آویشن و گل گاوزبان به عنوان دو گیاه دارویی ارزشمند دارای خواص دارویی و غذایی زیادی می باشند[98و 28]. با توجه به خواص دارویی متعدد ( آنتی باکتریایی، آنتی اکسیدانی و ...)، این امکان وجود دارد که استفاده از آن‌ها به عنوان افزودنی خوراکی در جیره جوجه‌های گوشتی باعث بهبود عملکرد تولیدی شده و به عنوان جایگزین آنتی بیوتیکی در جیره طیور استفاده شود. ازآویشن در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی نیز استفاده می‌شود. روغن آویشن دارای خواصی نظیر ضد اسپاسم، باد شکن، ضد قارچ، ضد عفونی‌کننده، ضد کرم، ضد رماتیسم و خلط‌آور می‌باشد. اسانس آویشن از جمله ده اسانس معروفی است که دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی،آنتی اکسیدانی، نگه‌دارنده طبیعی غذا و تأخیر‌دهنده پیری پستانداران می‌باشد و دارای جایگاه خاصی در تجارت جهانی می‌باشد[101و126]و همه ساله در سطح وسیعی از کشورهای اسپانیا، آلمان، فرانسه، پرتقال، آمریکا، چک، مجارستان و شمال آفریقا کشت می‌شود در ایران نیز سطح زیر کشت این گونه رو به افزایش است [7]. گل گاو زبان در طب سنتی به عنوان آرام بخش، مدر، معرق، رقیق‌کننده خون و در درمان سرما‌ خوردگی استفاده می‌شود. تاکنون در تحقیقات داروشناسی،اثر ضد اضطرابی و آرام بخشی، کاهش درد ناشی از التهاب و آنتی‌اکسیدانی برای گاو زبان به اثبات رسیده است [162و179و161و169].با توجه به فراوانی این دو گیاه در نقاط مختلف کشور، می تواند با محرکهای رشد افزودنی سنتتیک رقابت کنند، از طرفی چون که قسمت عمده اقلام خوراک طیور ( ذرت،کنجاله سویا، ویتامین ها و ... ) و مواد افزودنی جیره ( پرو بیوتیک ها، پری بیوتیک ها، گلیسیریدهای اسید بوتیریک، آنزیم ها و ...) از خارج از کشور تامین می شود، که مستلزم خروج مقادیر زیادی ارز از کشور می‌باشد، لزوم بررسی اثر گیاهان دارویی ازجمله آویشن وگل گاو زبان و تشخیص ضرورت استفاده از آن‌ها در تغذیه جوجه‌های گوشتی ضروری به نظر می‌رسد.